|
Stary Wodociąg zwany "Wielkim"
Autor:
MT°,
Data dodania: 2006-11-22 00:01:05,
Aktualizacja: 2006-11-22 00:01:05,
Odsłon: 3126
|
|
Ufortyfikowany budynek pierwszego wodociągu zwanego "Wielkim" lub "Starym" został wzniesiony ok. 1387 roku na południowym miejskim brzegu Odry przy Bramie Młyńskiej.
|
Historia powstania pierwszego miejskiego wodociągu, podobnie jak i sąsiadujących z nim młynów w rozgałęzieniu Odry Południowej i Północnej sięga roku 1334. Gmina Wrocław zawarła wtedy umowę z krakowskim bogaczem Mikołajem Wierzynkiem dotyczącą budowy młynów na mieszczańskiej wyspie. Dało to impuls do rozwoju dużego ośrodka przemysłowego składającego się głównie z obiektów hydrotechnicznych (olejarnie, folusze, tartaki, młyny i inne) czerpiących energię z wody. W obrębie wszystkich wysp wrocławskich od połowy XVI w. do początków wieku XX pracowało średnio 46-61 kół młyńskich w 20-tu różnych zakładach.
Jednym z takich właśnie zakładów był wspomniany wcześniej wodociąg. Liczne żródła różnie podają początki jego uruchomienia, można jednak przyjąć, że powstały wodociąg czynny był co najmniej od 1387 roku. Zaopatrzony był w wielkie (ok. 13,36m średnicy) koło ze 160 wiadrami wlewającymi wodę do zbiornika, z którego rurociągami z wydrążonych pni drzewnych płynęła ona dalej do miasta. Najstarsza trasa przebiegała wzdłuż ul. Więziennej od Odry.
W roku 1445 oraz w 1479 obiekt został rozbudowany, kolejna przebudowa miała zaś miejsce 60 lat póżniej tj. w roku 1539. Wtedy też miejski wodociąg przebudowano i umocniono nadając mu postać prostopadłościennego budynku zwieńczonego blankami. Oprócz zabezpieczenia tego ważnego dla miasta urządzenia jakim był wodociąg, stanowił on też dodatkowe umocnienie nadbrzeża Odry przy Bramie Młyńskiej.
W tym samym roku na Wyspie Tamce na lewym miejskim brzegu Odry zbudowano drugi wodociąg (Św. Macieja), z kołem czerpalnym, który od tej pory wraz z "Wielkim Wodociągiem" zaspokajał coraz większe potrzeby miasta w wodę. W 1595 roku zużycie wody wynosiło ok. 3000m3/dobę. Do picia używano jednak przeważnie wody czerpanej ze studni kopanych.
Od roku 1734 próbowano zastąpić drewniane rury żeliwnymi, ale szybko tego zaniechano wobec szybkiego ich rdzewienia, dopiero rok 1781 przyniósł inne lepsze rozwiązania i stare drewniane rurociągi zaczęto zastępować rurociągami ołowianymi. Woda z Odry w dalszym ciągu nie była jednak jeszcze wtedy filtrowana, tak więc nie nadawała się do picia.
Kolejny zasadniczy okres rozwoju sieci wodociągowej to wiek XIX. W 1825 roku zaczęto stosować w urządzeniach czerpalnych maszyny parowe. W efekcie w roku 1842 przebudowano sąsiadujący ze starym wodociągiem "Młyn Przedni" przeznaczając go na nowocześniejszy miejski wodociąg, a dotychczasowy obiekt po kolejnej już przebudowie zamieniono na filtrownię wody.
Sytuacja uległa jednak kolejnym przemianom w latach 1867-71, kiedy to zbudowano nowoczesne urządzenia wodociągowe filtrujące już wodę z Odry, a później ze studni wierconych oraz rozprowadzano ją za pomocą wieży ciśnień. Chodzi tu oczywiście o Wieżę Ciśnień na Grobli, która od tej pory pełniła dominującą rolę w gospodarce wodnej miasta. Opisywane zaś wcześniej obiekty zarówno na skutek przebudowy jak i rozwoju centrum miasta oraz kolejnych inwestycji (m.in. budowa elektrowni wodnej przy ul. Nowy Świat w roku 1921) zostały w latach 20. XX wieku wyburzone...
|
żródło : Stare Miasto we Wrocławiu, Wrocław na Wyspach – Edmund Małachowicz
Opracowanie : Mariusz Tokarz (MT.)
Zdjęcia : www.wroclaw.dolny.slask.pl
|
|
