|
Dąb Jana Stanki (Gustava Adolfa Fintelmanna )
Autor:
Yahoo°,
Data dodania: 2005-05-29 01:24:52,
Aktualizacja: 2005-05-29 01:24:52,
Odsłon: 2501
|
|
Sylwetki patronów pomnika przyrody
|
We wschodniej części Parku Szczytnickiego, tuż koło mostku nad stawem i w niedalekim sąsiedztwie Pomnika Schillera, rośnie dorodny Dąb, pomnik przyrody, obecnie poświęcony pamięci Jana Stanki, a przed wojną Gustawa Adolfa Fintelmanna.
W poniższym artykule postaram się przybliżyć sylwetki obu postaci.
Gustav Adolf Fintelmann - urodził się w 1803 roku w Berlinie, zmarł w 1871 roku w Charlotenburgu koło Poczdamu. Był on wybitnym ogrodnikiem i dendrologiem, piastował m.in. urząd dyrektora ogrodu botanicznego w Poczdamie. Do jego dzieł należą przypałacowy ogród Fryderyka Wilhelma III ( w Poczdamie) oraz Rozarium w Berlinie. Związki Fintelmanna z Wrocławiem nie są mi znane :( chodź zapewne miał jakiś wpływ na ukształtowanie zielni miejskiej (choćby w Parku Szczytnickim - są to tylko moje przypuszczenia).
O powojennym patronie dębu wiadomo ciut więcej, Jan Stanko Stankonis urodził się ok. 1430 roku na Śląsku ( brak dokładnej daty i miejsca urodzenia), zmarł w 1493 w Krakowie. W 1462 roku Stanko po studiach we Włoszech wrócił do kraju z doktoratem z medycyny, poczym został mianowany dziekanem kapituły głogowskiej i kanonikiem wieluńskim, związał się z dworem arcybiskupa gnieźnieńskiego Jana Sprowskiego. W 1466 roku, jako poseł, brał udział w układach pokojowych z Krzyżakami w Toruniu. Obok niego w pertraktacjach uczestniczył serdeczny przyjaciel Stanki, Jan Długosz.
W czasie, gdy przyjaźnił się z Długoszem, pełnił też Stanko obowiązki lekarza królewskiego na dworze Kazimierza Jagiellończyka. Można sądzić, że należał do zaufanych osób rodziny królewskiej, skoro gdy umierał, wykonawcą swego testamentu mianował kardynała Fryderyka Jagiellończyka, jednego z królewiczów.
Pomimo tego, że wykształcenie zdobywał przede wszystkim we Włoszech, był bliski Polsce, a zwłaszcza swej mniejszej ojczyźnie, jaką niewątpliwie był dla niego Śląsk. Dlatego od 1466 występował jako kanonik kapituły wrocławskiej, a także proboszcz kolegiaty św. Krzyża. Jednakże od 1469 posiadał też kanonię katedralną krakowską, a od 1470 do końca życia wykładał medycynę w Uniwersytecie Krakowskim.
Choć był lekarzem z wykształcenia, pociągała go nie tylko wiedza medyczna, ale też prawo, teologia, filozofia. Stanko był autorem najobszerniejszego w średniowiecznej Polsce, i jednego z najdoskonalszych w Europie, wielkiego katalogu flory i fauny, wniósł do nauki ogromny wkład w dziedzinie przyrodoznawstwa. Jego słynny katalog Antibolomenon lub Antidotarium, czyli Zbiór Odtrutek, który ukończył ok. 1472 obejmuje w porządku alfabetycznym 20 tys. terminów łacińskich, 2 tys. polskich i 800 niemieckich odpowiedników z zakresu botaniki, mineralogii i medycyny. Istotny jest tu fakt, że w słowniku przyrodniczo-lekarskim Stanki, obok nazw łacińskich, po raz pierwszy widniały odpowiednie nazwy polskie.
Opisał w swym dziele 523 gatunki roślin i 216 gatunków zwierząt, a spis ptaków znacznie wyprzedza późniejsze zachodnioeuropejskie katalogi i słowniki. Antidotarium Stanki stanowi swego rodzaju pomnik jego wiedzy przyrodniczej. Niestety, nigdy nie zostało wydrukowane, pozostało w rękopisie. Nie ma jednak wątpliwości, że był to wielki twórca i znakomity przyrodnik.
Część botaniczną dzieła, z rękopisu należącego do archiwum kapitulnego na Wawelu, opracował J. Rostafiński i wydał w 1900 r.
Opracowanie: Yahoo
Na podstawie:
- Wszechstronny uczony, A. Toczek, http://www.forumakad.pl/archiwum/2004/02/artykuly/23-gwiazdy_i_meteory.htm
- Der Dorfschulze von Paretz - Die Gärten Friedrich Wilhelms III, K.Duntze, http://www.berlinische-monatsschrift.de/bms/bmstxt01/0101prod.htm
- i innych...
|
. Po rozbiórce tego domu mieszkalnego pojawiło się coś w rodzaju namiotu, nawet sądziłam, ze tam pieczarkarnia.
